De route naar een cultuur van een leven lang ontwikkelen
In het Regeerprogramma van het kabinet-Schoof spreekt het kabinet uit er veel waarde aan te hechten dat “iedereen zich een leven lang kan ontwikkelen (LLO).” Zij stelt dat onder andere om- en bijscholing van groot belang is om in te kunnen spelen op tekorten op de arbeidsmarkt. Het kabinet belooft drempels weg te halen zodat iedereen in Nederland zich kan (blijven) ontwikkelen. Daarvoor wordt onder andere in samenwerking met opleiders, sociale partners en regio’s een LLO-agenda opgesteld die gericht is op professionals die in hun organisatie een leven lang ontwikkelen willen stimuleren. De SER beheert de agenda en wil daarmee bijdragen aan een “vanzelfsprekende leercultuur in Nederland” (SER, 2024), wat volgens de SER inhoudt dat “…leren en ontwikkelen binnen een gemeenschap vanzelfsprekend is voor iedereen en voor een belangrijk deel is geïntegreerd in dagelijkse activiteiten ”. Dit leidt tot de vraag hoe Nederland tot de gehoopte leercultuur kan komen waarin ontwikkeling van mensen die actief deelnemen aan de arbeidsmarkt en voor mensen die dat (tijdelijk) niet doen wordt gefaciliteerd en geïnternaliseerd .
Instituut Gak heeft onderzoekers uitgenodigd om met innovatieve ideeën te komen om een leercultuur in Nederland te bevorderen. De volgende zeven onderzoeken zijn toegekend:
Prof. dr. Ferry Koster, Erasmus Universiteit Rotterdam (‘Toevallig leren: een sociaal netwerkperspectief’)
Doorlooptijd: 2 jaar
Dit onderzoek verkent hoe sociale netwerken en met name brugfiguren het leerintentie- en gedrag van werkenden beïnvloeden. Hoewel leven lang ontwikkelen veel is onderzocht, blijft de rol van het sociaal kapitaal onderbelicht. Via literatuuronderzoek, een landelijke survey, interviews en werktafels wordt onderzocht hoe netwerken bijdragen aan een bredere leercultuur. Aandacht gaat uit naar de invloed van sociale relaties binnen en buiten het werk, met als doel het versterken van leercultuur en duurzame inzetbaarheid via sociaal kapitaal.
Henri Bussink, MSc., SEO Economisch Onderzoek (‘Naar een duurzame en inclusieve leercultuur door betere afstemming tussen gedrag, instituties en beleid’)
Doorlooptijd: 2 jaar
Dit onderzoek richt zich op hoe gedrag, instituties en beleid beter op elkaar afgestemd kunnen worden om een duurzame leercultuur te realiseren. Die wisselwerking blijkt vaak gebrekkig: het huidige beleid en de bestaande instituties sluiten onvoldoende aan op de motieven en belemmeringen van werkenden en werkgevers. In vijf werkpakketten worden deze domeinen integraal onderzocht via literatuurstudie, keuze-experimenten onder werkenden en werkgevers, casestudies in regio’s en sectoren en beleidsscenario’s. Zo worden mismatches blootgelegd en handelingsperspectieven ontwikkeld voor doelgerichte, samenhangende stimulering van de leercultuur
Dr. Derk-Jan Nijman, Hogeschool Saxion (‘Responsieve loopbanen: tussen individuele vrijheid en collectieve verantwoordelijkheid’)
Doorlooptijd: 1,5 jaar
Dit project onderzoekt hoe de spanning tussen persoonlijke fit (individuele wensen en capaciteiten) en sociale fit (maatschappelijke behoeften) in loopbanen beter beheerd kan worden. Door literatuuronderzoek, documentanalyse, focusgroepen en interviews wordt inzicht verkregen in hoe dit spanningsveld bijdraagt aan arbeidsmarktkrapte. De opbrengst bestaat uit een essay, vakpublicatie, wetenschappelijk artikel en slotevent. Doel is een gedeeld begrip te creëren bij betrokken actoren in het LLO- en loopbaanveld en praktische aanbevelingen te bieden om arbeidsmarktknelpunten aan te pakken.
Prof. dr. Niels Spierings, Radboud Universiteit (‘Mensen met migratieachtergrond faciliteren bij een Leven Lang in Ontwikkeling (MILLION)’)
Doorlooptijd: 4 jaar
Het MILLION-project onderzoekt waarom leven lang ontwikkelen onder mensen met een migratieachtergrond vaak onbekend of onbenut blijft, ondanks het belang van LLO voor een inclusieve arbeidsmarkt. Met een mix van methoden — waaronder surveys, focusgroepen, experimenten en co-creatiesessies — worden verschillen tussen migrantengroepen, ervaringen van uitsluiting en politiek wantrouwen onderzocht. Daarnaast wordt bekeken hoe werkgevers LLO benutten. De resultaten bieden inzichten voor beleidsmakers en werkgevers om het LLO-aanbod inclusiever te maken en beter af te stemmen op deze diverse doelgroep.
Dr. Rianne de Wit, Avans Hogeschool (‘Zorg Innovatie Centra als motor voor Leven Lang Ontwikkelen: van startende naar ervaren gevorderde professional in de verpleegkundige beroepspraktijk’)
Doorlooptijd: 4 jaar
Het project introduceert het vernieuwde leer- en werkmodel Zorg Innovatie Centra 2.0 om het hoge verloop onder beginnende verpleegkundigen tegen te gaan. Door coaching en betrokkenheid bij zorginnovatieprojecten, zoals digitalisering en EBP, wordt professionele ontwikkeling gestimuleerd. Het onderzoek combineert scoping reviews, quasi-experimenteel onderzoek en kosten-batenanalyses. Verpleegkundigen worden actief betrokken via interviews en co-creatie. Het model beoogt werktevredenheid, autonomie en duurzame inzetbaarheid te vergroten en levert praktische tools, wetenschappelijke inzichten en beleidsaanbevelingen voor de zorgsector en het onderwijs.
Prof. dr. Sonja Bekker, Universiteit Utrecht (‘Naar een inclusieve en betekenisvolle leercultuur met LLO’)
Doorlooptijd: 4 jaar
Dit onderzoek analyseert waarom deelname aan leven lang ontwikkelen structureel achterblijft, ondanks beleidsinspanningen. Geanalyseerd worden juridische en institutionele voorwaarden voor een inclusieve leercultuur, inclusief rechten, faciliteiten en erkenning van leerresultaten binnen EU- en nationaal recht. Daarnaast worden ervaringen van burgers, werkgevers en uitvoerders onderzocht met data-analyse en Living Labs. Het project biedt vernieuwende inzichten over waarom het systeem tekortschiet en hoe wetgeving en beleid beter kunnen aansluiten bij behoeften van werkenden en bedrijven, gericht op duurzame arbeidsmarktontwikkeling.
Dr. Tom Adams, Koning Willem I College (‘De responsieve samenwerking tussen de beroepsopleiding en de beroepspraktijk om Leven Lang Ontwikkel trajecten te waarderen met verifieerbare credentials’)
Doorlooptijd: 4 jaar
Dit project richt zich op de samenwerking tussen bedrijfsinterne leven-lang-ontwikkeltrajecten en mbo-instellingen om scholing flexibeler en toekomstbestendiger te maken. Samen met partners onderzoekt het Koning Willem I College hoe interne scholing ondersteund kan worden met didactische interventies, hoe certificering mogelijk is via digitale credentials, en hoe onderwijs en bedrijfsleven een gedeelde vaardighedentaal kunnen ontwikkelen. Via documentanalyses, interviews, focusgroepen en praktijkcases wordt gewerkt aan een sterker regionaal ecosysteem waarin onderwijs en arbeidsmarkt samen optrekken om LLO toegankelijker en responsiever te maken.
